ဓမၼစၾကၤာအခါေတာ္ေန႕

“သေႏၶေေတာထြက္၊ ဓမၼစက္”ဟူ၍ ဆို႐ိုးစကားရွိသည့္အတိုင္း ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔သည္ ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဘုရားျဖစ္မည့္ ယခုေနာက္ဆုံး ဘ၀တြင္ ပဋိသေႏၶယူေသာေန႔၊ ေတာထြက္ေတာ္မူေသာေန႔ႏွင့္ ဓမၼစၾကာတရားဦးေဟာေသာေန႔ ဟူသည့္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္သုံးခု တိုက္ဆိုင္ေသာေန႔ပင္ျဖစ္သည္။

ေဂါတမဗုဒၶ အေလာင္းေတာ္သည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇ ခုႏွစ္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔ညတြင္ ကပိလ၀တ္ ဘုရင္ သုေဒၶါဓန၏ မိဖုရားေခါင္ႀကီး မဟာမာယာေဒ၀ီ၏ ၀မ္းၾကာ တိုက္တြင္ ပဋိသေႏၶေနေတာ္မူသည္။
သေႏၶယူ၍ ၁၀ လအၾကာ၊ သကၠရာဇ္ ၆၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ ေသာၾကာေန႔တြင္ ကပိလ၀တ္ႏွင့္ ေကာလိယႏွစ္ျပည္အၾကား ယခုနီေပါႏိုင္ငံအတြင္းရွိ လုမၺိနီ အမည္ရွိ အင္ၾကင္းေတာတြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။


အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္အထိ နန္းစည္းစိမ္ကို သူမတူေအာင္ ခံစားခဲ့ၿပီးေနာက္ မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ ၀ါဆိုလျပည့္ တနလၤာေန႔တြင္ မင္းစည္းစိမ္ကို စြန္႔လႊတ္၍ ေတာထြက္ေတာ္မူသည္။ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္ေျခရွိ ဥ႐ုေ၀လေတာတြင္ အစာေရစာျဖတ္ေတာက္ကာ ဒုကၠရစရိယာ (က်င့္ႏိုင္ခဲေသာအက်င့္) ကို ေျခာက္ႏွစ္တိုင္ ပင္ပန္းဆင္းရဲစြာက်င့္ေတာ္မူသည္။

မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ မဇၩိမေဒသ ဗုဒၶဂယာရွိ ေဗာဓိပင္ရင္း၌ သဗၺညဳတဉာဏ္ကိုရ၍ ဗုဒၶအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္ မူသည္။ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ ၄၉ ရက္တိုင္တိုင္ သတၱသတၱာဟ (တစ္ေနရာတြင္ ခုနစ္ရက္စီႏွင့္ ခုနစ္ေနရာ) စံေတာ္မူ၍ တရားက်င့္ေဖာ္က်င့္ဖက္ ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးဦးတို႔အား ေက်းဇူးဆပ္သည့္အေနျဖင့္ တရားဦးေဟာရန္ ဗာရာဏသီၿမိဳ႕အနီးရွိ မိဂဒါ၀ုန္ေတာသို႔ ႂကြေတာ္မူသည္။

ထိုႏွစ္ ၀ါဆိုလျပည့္ စေနေန႔တြင္ “သမင္တို႔ကိုေဘးမဲ့ေပးရာေတာ”ဟု အဓိပၸာယ္ရသည့္ မိဂဒါ၀ုန္၌ ပဥၥ၀ဂၢီငါးပါးတို႔အား ဓမၼစၾကာတရားဦး ေဟာေတာ္မူသည္။

ဤသို႔ ပဥၥ၀ဂၢီတို႔အား ဓမၼစၾကာ တရားဦးေဟာသည္ကို အစြဲျပဳ၍ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔ကို “ဓမၼစၾကာအခါေတာ္ေန႔” ဟူ၍လည္း ေခၚၾကသည္။ “ဓမၼစၾကာ”၏ အဓိပၸာယ္မွာ “ဓမၼ=တရား၊ စၾကာ=အ၀န္းအ၀ိုင္း၊ ဘီး” ဟူ၍ျဖစ္ၿပီး ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ၄၅ ၀ါပတ္လုံး ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ တရားေတာ္မ်ားအနက္ ပထမဆုံးျဖစ္သည့္ ထိုတရားသည္ ရပ္ေနေသာတရားဘီးလုံးႀကီးကို စတင္လွည့္လိုက္သည္ႏွင့္ တူေသာေၾကာင့္ “ဓမၼစၾကာ” ဟူ၍ အမည္ရျခင္းျဖစ္သည္။

ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္

ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကို လြယ္ကူရွင္းလင္းေသာစကားေျပျဖင့္ ျပန္လည္ေဖာ္ျပရေသာ္ …
ေလာကတြင္ အစြန္းႏွစ္ပါးရွိ၏။ ယင္းတို႔မွာ ကာမဂုဏ္စည္းစိမ္ကို လိုက္စားခံစားျခင္းဆိုသည့္ အစြန္းတစ္ပါးႏွင့္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ဆင္းရဲပင္ပန္းေအာင္ ညႇင္းဆဲျခင္းဆိုသည့္ အစြန္းတစ္ပါးတို႔ျဖစ္သည္။

ယင္းအစြန္းႏွစ္ပါးစလုံးသည္ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲမွလြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းတရားမဟုတ္၊ အရိယာ သူေတာ္စင္တို႔၏ အက်င့္တရားမဟုတ္၊ ခ်မ္းသာကိုေဆာင္ယူေပးႏိုင္ေသာတရားမဟုတ္။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ ထိုအစြန္းႏွစ္ပါးစလုံးကို ေရွာင္ေတာ္မူ၍ အလယ္အလတ္ျဖစ္ေသာ (မဇၩိမပဋိပဋာ) လမ္းစဥ္ကုိ ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္း၍ သိခဲ့ၿပီ။ ထိုအက်င့္သည္သာလွ်င္ ကိေလသာၿငိမ္းရန္၊ သစၥာေလးပါးကုိထိုးထြင္းသိျမင္ရန္၊ နိဗၺာန္ကိုမ်က္ေမွာက္ျပဳရန္ျဖစ္သည္။

ထို အလယ္အလတ္ျဖစ္ေသာ ျမတ္ေသာအက်င့္သည္ အဘယ္နည္း။ ယင္းတို႔မွာ သမၼာ၀ါစာ (မွန္ေသာစကား)၊ သမၼာကမၼႏၲ (မွန္ေသာအလုပ္)၊ သမၼာ အာဇီ၀ (မွန္ေသာအသက္ေမြးမႈ)၊ သမၼာသတိ (မွန္ေသာ ေအာက္ေမ့အမွတ္ရမႈ)၊ သမၼာ၀ီရိယ (မွန္ေသာအားထုတ္မႈ)၊ သမၼာသမာဓိ (မွန္ေသာ တည္ၾကည္မႈ)၊ သမၼာသကၤပၸ (မွန္ေသာၾကံစည္မႈ)ႏွင့္ သမၼာဒိ႒ိ (မွန္ေသာအျမင္)ဆိုသည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါးတို႔ပင္တည္း။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ အစြန္းႏွစ္ပါးကိုလည္းေကာင္း၊ အစြန္းႏွစ္ပါးမွလြတ္ရာ အလတ္အလတ္လမ္းကိုလည္းေကာင္း ျပဆိုၿပီးေနာက္ အရိယာ သစၥာေလးပါးကို ဆက္လက္ေဟာၾကားေတာ္မူပါသည္။

သစၥာေလးပါး

ပထမသစၥာမွာ “ဒုကၡသစၥာ” ဆိုသည့္ ဆင္းရဲျခင္းအမွန္တရားျဖစ္သည္။ ဆင္းရဲျခင္းဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္းဟု ဆိုလိုသည္။ ျမတ္စြာဘုရားက ပဋိသေႏၶေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ အိုရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ နာရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ ေသရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ ခ်စ္ေသာသူတို႔ႏွင့္ ေကြကြင္းရျခင္း သည္ဆင္းရဲ၏။ မခ်စ္ေသာသူတို႔ႏွင့္ အတူေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ လိုခ်င္တာကိုမရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ အႏွစ္ခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဤဘ၀ခႏၶာသည္ ပင္လွ်င္ ဆင္းရဲဒုကၡျဖစ္၏ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။

ယင္းေနာက္ ဒုတိယသစၥာျဖစ္သည့္ “သမုဒယသစၥာ”ေခၚ ဆင္းရဲျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းအမွန္တရားကို ေဟာၾကားသည္။ ဘာေၾကာင့္ ဆင္းရဲျခင္းဆိုသည့္ ခႏၶာငါးပါးတို႔ကိုရသနည္း၊ ဆင္းရဲျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းမွာအဘယ္နည္းဟု ဆိုလိုသည္။ ဆင္းရဲျခင္း၏အေၾကာင္းရင္းမွာ “တဏွာ”ဆိုသည့္ စြဲလမ္းတပ္မက္မႈျဖစ္၏။ ထိုတဏွာသည္ ဘ၀အသစ္ကို ျပန္လည္ျဖစ္ေစတတ္၏။ ထိုတဏွာသည္ ထိုထို အာ႐ုံတို႔အေပၚ ျပင္းစြာ စြဲလမ္းေစ၏ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။

တတိယေျမာက္ သစၥာျဖစ္ေသာ “နိေရာဓသစၥာ” ေခၚ ဆင္းရဲျခင္းတို႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာကို ျပဆိုရာ၌ ဆင္းရဲျခင္း၏ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသည္ ဆင္းရဲျခင္းကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ထို တဏွာမွလြတ္ေျမာက္ျခင္း (နိဗၺာန္) ပင္ျဖစ္၏ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။

စတုတၳသစၥာမွာ “မဂၢသစၥာ” ေခၚ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ေကာင္း အမွန္တရားျဖစ္၏။ ဆင္းရျခင္းမွလြတ္ေျမာက္ျခင္းျဖစ္ေသာ ထို နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရန္ မည္သည့္အက်င့္ကို က်င့္ရမည္နည္း။ ယင္းအက်င့္ေကာင္းကား (အထက္ကျပဆိုခဲ့သည့္) သမၼာ၀ါစာ အစရွိသည့္ အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ မဂၢင္က်င့္စဥ္ပင္ျဖစ္၏ဟု ဆိုေတာ္မူသည္။

ထို ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ ဆင္းရဲျခင္းအမွန္တရား (ဒုကၡသစၥာ)၊ ဆင္းရဲျခင္း၏အေၾကာင္းရင္း (သမုဒယသစၥာ)၊ ဆင္းရဲျခင္းမွ လြတ္ၿငိမ္းျခင္း (နိေရာဓ သစၥာ) ၊ ဆင္းရဲျခင္းမွလြတ္ၿငိမ္းျခင္း၏လမ္းစဥ္ (မဂၢသစၥာ) တို႔ကို ေရွးယခင္က မသိခဲ့ေၾကာင္း၊ ယခု ျမတ္စြာဘုရားသည္ ထိုတရားတို႔ကို ပညာမ်က္စိ ျဖင့္သိၿပီ။ အသိဉာဏ္ျဖင့္ သိၿပီ။ အထူးသိေသာပညာျဖင့္သိၿပီ။ ထိုးထြင္းသိတတ္ၿပီ။ ဉာဏ္၌ အလင္းေရာင္သည္ ထင္ရွားျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီဟု ဥဒါန္းက်ဴးရင့္ေတာ္ မူပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရားက ဆက္လက္၍ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ၊ အရိယာတို႔သာထိုးထြင္းသိအပ္ေသာ အမွန္တရား (သစၥာေလးပါး)တို႔ကို ယခင္ သူ မသိခဲ့စဥ္ ကာလတေလွ်ာက္လုံး ထိုတရားတို႔ကိုသိခဲ့ၿပီဟု မ၀န္ခံခဲ့ဖူးေၾကာင္း၊
ယခု ထိုတရားေလးပါးတို႔ကို သိၿပီးသည့္အခါမွသာ သိၿပီးၿပီဟု ၀န္ခံေၾကာင္း၊ ျမတ္စြာဘုရားက သူ၏ ကိေလသာမွလြတ္ေျမာက္ျခင္းသည္ မပ်က္စီး ႏိုင္ေတာ့ေၾကာင္း၊ ယခုဘ၀သည္ အဆုံးစြန္ေသာဘ၀ (ေနာက္ဆုံးဘ၀)ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေနာက္ထပ္ဘ၀သစ္တစ္ဖန္ ထပ္မံေနစရာမရွိေတာ့ၿပီဟု သုံးသပ္ဆင္ျခင္ႏိုင္ခဲ့ၿပီျဖစ္ေၾကာင္းဆိုရင္း ဓမၼစၾကာတရားကို အဆုံးသတ္ေတာ္မူေလသည္။

ထိုသို႔ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္ကို နာၾကားရသည့္ ပဥၥ၀ဂၢီတို႔သည္ တရားေတာ္ကို ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာခံယူၾက၏။ ပဥၥ၀ဂၢီတို႔အနက္ အသက္အႀကီးဆုံးျဖစ္ေသာ အရွင္ေကာ႑ညသည္ ေသာတာပတၱိမဂ္ဉာဏ္ကိုရသူ (ေသာတာပန္ပုဂၢိဳလ္) ပထမဆုံးပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္လာ၏။

ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားသည္ “ေကာ႑ညသည္ တရားကိုသိၿပီ”ဟု က်ဴးရင့္ေတာ္မူေလသည္။
အရွင္ေကာ႑ညသည္ ျမတ္စြာဘုရားထံတြင္ ရဟန္းအျဖစ္ကိုရလိုေၾကာင္းေလွ်ာက္၏။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ “ရဟန္း လာေလာ့။ ငါ့သာသနာ၌ ၀ဋ္ဆင္းရဲကိုအဆုံးသတ္ေစရန္ ျမတ္ေသာအက်င့္ကိုက်င့္ေလာ့” ဟု ေခၚေတာ္မူ၏။ အရွင္ေကာ႑ညသည္ ရဟန္းအျဖစ္ကို ရေလသည္။ အရွင္ ေကာ႑ညသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာ၌ ပထမဦးဆုံး တရားကိုထိုးထြင္းသိသူ၊ ပထမဆုံးရဟန္းအျဖစ္ကိုရသူ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

အညာေႏြတမာေျမ