ဗုဒၶဂါယာ ေလ့လာေရးခရီး (အပိုင္း ၁)

ဖြား ပြင့္ ေဟာ စံ
ျမတ္နိဗၺာန္
သံေ၀ ဇနိယ ေလးဌာန

အိႏၵိယရဲ႕ ကႏၱာရေႏြေနပူပူမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ အထြဋ္အျမတ္ျဖစ္တဲ့ ဗုဒၶဂါယာသြားေလ့လာျဖစ္ပါတယ္။ ေဒလီကေန ဂယာသြားတဲ့ ရထားထြက္ေတာ့ ပူလြန္းတာေၾကာင့္ ေရပုလင္းေတြ ဘယ္ေလာက္ကုန္သြားမွန္းေတာင္ မသိလိုက္ပါဘူး။ လမ္းတေလွ်ာက္လံုးမွာ မိုးေခါင္ေရရွား လကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ ေျခာက္ေသြ႔ေနတဲ့ လယ္ယာကြက္ေတြ၊ ေရမစီးေတာ့လို႔ သဲေခ်ာင္းဘ၀ေရာက္ေနတဲ့ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြကို ေတြ႔ရပါတယ္။

ေန႔လည္ ၂ နာရီမွာ ေဒလီကထြက္တဲ့ ရထားဟာ ေနာက္တေန႔မနက္မွာေတာ့ ဂယာကို ေရာက္ပါျပီ။ ဂယာဘူတာမွာေတာ့ ဘူတာထံုးစံအတိုင္း သံုးဘီးကားသမားေတြက အလုအယက္နဲ႔ လူေတြေခၚၾကတယ္။ ဒီဆူညံသံေတြကို ေက်ာခိုင္းျပီး က်မတို႔ အဖြဲ႔ သံုးဘီး တစီး ငွားလို႔ တည္းခိုမယ့္ေနရာကို သြားၾကပါတယ္။

ဂယာဟာ ဘုရားလက္ထက္က မဂဓတိုင္းလို႔ ေခၚတဲ့ ေနရာမွာရွိတဲ့ ေရွးျမိဳ႕ေလး တခုပါ။ အဲဒီတုန္းက အပုတၱကမင္းရဲ႔သား ဂယာ အမည္ရွိတဲ့ မင္းသားတပါးက တည္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဂယာျမိဳ႕လို႔ အမည္တြင္ခဲ့တယ္ဆိုပါတယ္။ ဘုရားလက္ထက္မွာတုန္းကေတာ့ ရြာၾကီး တခုလို႔ဆိုပါတယ္။ ဘုရားပြင့္ခဲ့တဲ့ မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ဟာ ဂယာနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ရွိေနလို႔ ဒီေနရာ ႏွစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ျပီးေတာ့ ဗုဒၶဂယာလို႔ ေခၚၾကတာကို ၁၈ ရာစုကေန စတင္ခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေရွးယခင္ကေတာ့ မဟာေဗာဓိပင္ရွိရာေျမလို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ေဗာဓိမ႑ လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ မဟာေဗာဓိပင္ရွိတဲ့ ေနရာနဲ႔ ဂယာ ဟာ ၁၃ ကီလိုမီတာ ေ၀းပါတယ္။


ဂယာျမိဳ႕ေလးဟာ ငယ္တယ္ဆိုေပမယ့္ ဘုရားဖူးအခ်က္အျခာေနရာျဖစ္တဲ့ မဟာေဗာဓိ ဘုရားပရ၀ုဏ္အနီးမွာေတာ့ တည္းခိုခန္းနဲ႔ စားေသာက္ဆိုင္ေတြ၊ အမွတ္တရပစၥည္း အေရာင္းဆိုင္ေတြနဲ႔ စည္စည္ကားကားရွိပါတယ္။

ဘုရားဖူးရာသီျဖစ္တဲ့ ၾသဂုတ္လကေန ေမလဆန္းေလာက္အထိမွာေတာ့ ဘုရားဖူးေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတာပဲလို႔ ဂယာ ျမန္မာဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းက ဦးဇင္းတပါးက ဆိုပါတယ္။ က်မတို႔ သြားခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ကေတာ့ ဘုရားဖူးရာသီ မဟုတ္တဲ့အတြက္ လူေတြ ရွင္းပါတယ္။

က်မတို႔ ေရာက္တဲ့အခ်ိန္က ေနတအားျပင္းလို႔ ညေနပိုင္းမွာမွ ျမတ္စြာဘုရားပြင့္ေတာ္မူျပီးတဲ့ေနာက္ ၇ ရက္ ၇ လီ တလွည့္စီ သတင္းသံုးခဲ့တဲ့ ေနရာခုနစ္ခု (သတၱဟဌာန) ရွိတဲ့ မဟာေဗာဓိ ဘုရားပရ၀ုဏ္ထဲကို သြားျဖစ္ပါတယ္။

ဘုရားပရ၀ုဏ္ထဲ ၀င္လိုက္တယ္ဆိုတာနဲ႔ လမ္းရဲ႕ ဘယ္ဖက္စၾကၤံ တေလွ်ာက္မွာ အမွတ္တရ ပစၥည္းအေရာင္းဆိုင္ေတြ တန္းစီလို႔ေနပါတယ္။ ညာဖက္ျခမ္းမွာလည္း ဆိုင္ေလးေတြ တခ်ိဳ႕နဲ႔ သစ္ပင္ေတြၾကားထဲကေန ငြားငြားစြင့္စြင့္ျဖစ္ေနတဲ့ မဟာေဗာဓိေစတီ အထက္ပိုင္းကို လွမ္းျမင္ေနရပါတယ္။ ပို႔စကဒ္ေရာင္းတဲ့သူေတြကလည္း အလုအယက္နဲ႔ က်မျဖင့္ ရန္ကုန္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေစ်းနဲ႔ မႏၱေလး၊ ပုဂံ စတဲ့ ေဒသေတြက ေစတီပုထိုးေတြမွာ ႏိုင္ငံျခားသားေတြကို ပို႔စကဒ္ေတြ အလုအယက္လိုက္ေရာင္းတတ္တဲ့ ကေလးေလးေတြကို ျပန္ျမင္ေယာင္မိတယ္။ အမယ္ ဂယာက ေစ်းသည္ေတြက ျမန္မာဘုရားဖူးေတြကို ေစ်းေရာင္းရလြန္းလို႔လား မသိဘူး။ ကုလားသံ ၀ဲ၀ဲနဲ႔ အမား တရားလား တရားလားတဲ့။ ပထမေတာ့ က်မ ေၾကာင္အန္းအန္း .. ေနာက္မွ သေဘာေပါက္တယ္။ ေအာ္ သူေရာင္းတာက ၂၀၀ ရူပီး။ အဲဒါကို ၁၀၀ နဲ႔ ေပးမယ္ ဆိုတာကိုး။

အဲဒီေစ်းသည္ တသိုက္ကို ေက်ာ္လာျပန္ေတာ့ လားလား …. ကုလားကေလးေလးေတြ Hello, Madam! Money Money! 10 Rupees. 10 Rupees. နဲ႔ ပိုက္ဆံလိုက္ေတာင္းေနတာ ၾကံဳရျပန္ပါေရာ။ လမ္းေဘးမွာလည္း ဘိုးဘိုးဘြားဘြားအရြယ္ေတြ ခြက္ကေလးေတြ ကိုယ္စီေရွ႔ခ်ထိုင္ျပီး ေတာင္းရမ္းေနတာေတြေတြ႔ရေတာ့ ေအာ္သူတို႔ဆီမွာလည္း ငါတို႔လိုပါပဲလားလို႔ ေတြးမိတယ္။ ေပပြနံေစာ္ေနတဲ့ ဒီကုလား ကေလးေလးေတြကို ေက်ာ္လာေတာ့မွ ဘုရားရင္ျပင္ေတာ္၀င္းထဲကို ေရာက္လာပါတယ္။ ရင္ျပင္ေတာ္၀င္း အ၀င္မွာ ဖိနပ္ခၽြတ္ထားခဲ့ဖို႔ စင္ေလးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ဖိနပ္ထားခ မေပးရေပမယ့္ ပါလာတဲ့ Camera ေတြ၊ Video Camera ေတြအတြက္ အခေပးရပါတယ္။ လွဴဒါန္းခ်င္တဲ့သူေတြအတြက္ အဲဒီနားမွာ ရူပီး ၁၀ တန္ ရြက္ေတြအေၾကြလဲေပးတာ ရွိပါတယ္။

ကဲ … ေရာက္ပါျပီ။ အ၀င္၀ကေန ၾကည့္လိုက္တယ္ဆိုရင္ပဲ က်မ ထင္ထားသလို မဟာေဗာဓိေစတီဟာ ကုန္းျမင့္ေပၚမွာ ရွိေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သတၱဟဌာနဟာ ခ်ိဳင့္၀ွမ္းၾကီးထဲမွာ ရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။က်မတို႔ သြားတဲ့ အခ်ိန္ဟာ ညေနခင္း ၄ နာရီျဖစ္ေနတာေတာင္ အပူရွိန္ မက်ေသးတာေၾကာင့္ ေစတီေတာ္ရင္ျပင္ဟာ ေျခခ်လို႔ မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ပူေလာင္လို႔ေနပါတယ္။ (ေနာက္မွ က်မတို႔ သိလိုက္ရတာက ဘုရားဖူးေတြဟာ ညေန ၆ နာရီ ေလာက္မွ လာၾကတာပါတဲ့။ ေသေရာ က်မမွာျဖင့္ အေပၚက ေနကလည္းပူ၊ ေအာက္ကေက်ာက္ျပားေတြကလည္းပူနဲ႔ ပူလိုက္တာ ရင္ျပင္ေတာ္ေပၚမွာ ခုန္ဆြ ခုန္ဆြနဲ႔ ေျပးေနရတာ အခန္းျပန္ေရာက္ေတာ့ က်မ ေျခဖ၀ါးေတြ နီရဲျပီး စပ္ေနတာ မီးျမိဳက္ခံထားရသလိုပါပဲ။ က်မတို႔ ခရီးစဥ္ အခ်ိန္ေရြးလိုက္တာကလည္း အိႏၵိယရဲ႕ အပူတကာ့အပူဆံုးအခ်ိန္ ျဖစ္ေနပါေရာ) :)
ေလွကားထစ္ေတြကေန ဆင္းသြားတာမွာ ပထမအထစ္ ေျခရင္းမွာ ေတြ႔လိုက္ရတာကေတာ့ ပဥၥမ သတၱဟ ဌာန ျဖစ္တဲ့ အဇပါလ နိေျဂာဓမူလ (ဗုဒၶသတင္းသံုးခဲ့တဲ့ ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္ပင္) ေနရာ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဂၤေတ ပန္းကႏုတ္ေတြနဲ႔ ေက်ာက္တိုင္အေျခမွာေတာ့ ဘုရားဖူးေတြက ေရႊခ်ထားတာေတြကို ေတြ႔ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ပဥၥမ သတၱဟ က မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ရဲ႕ အေနာက္ေျမာက္အရပ္က ေစတီေနရာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အရိပ္မရွိ ပူလြန္းတာေၾကာင့္ ဓာတ္ပံုျမန္ျမန္ရိုက္ျပီး ေျပးရပါတယ္။
အဲဒီကေနမွ ညာဖက္မွာရွိတဲ့ ေလွကားေလးအတိုင္း တက္သြားရင္ မဟာေဗာဓိေစတီနဲ႔ ဆင္တူ ေစတီငယ္ တဆူေတြ႔ရပါတယ္။ ဗုဒၶဟာ ဒီေနရာကေန မဟာေဗာဓိပင္ေနရာကို မမွိတ္မသုန္ ၇ ရက္ ၾကည့္ေနတဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေစတီက အနိမိသ ေစတီျဖစ္ျပီးေတာ့ ဒုတိယ သတၱဟ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ မဟာေဗာဓိ ေစတီေတာ္ဆီသြားဖို႔ ေအာက္ျပန္ဆင္းလာရင္ ျမန္မာေၾကးေခါင္းေလာင္းၾကီး တခုကိုလည္း ေတြ႔ရပါမယ္။ ေလွကားေနာက္တဆင့္ကို ဆင္းျပီးတဲ့အခါမွာေတာ့ အျမင့္ ၁၇၅ ေပရွိတဲ့ မဟာေဗာဓိေစတီ ေျခရင္းကုိေရာက္ပါတယ္။ အေသာကမင္းၾကီးက ဗုဒၶထိုင္ေတာ္မူေနခဲ့တဲ့ ေနရာကို ငံုျပီး လႈိဏ္ဂူဘုရားအျဖစ္ တည္ထားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေစတီေတာ္နဲ႔ မဟာေဗာဓိပင္ကေတာ့ ပထမ သတၱဟ ျဖစ္ပါတယ္။ ေစတီအတြင္းဖက္ ေအာက္ထပ္မွာေတာ့ ပလႅင္ခံ ဆင္းတုေတာ္တခုရွိပါတယ္။ အရင္က ဘုရားေဂါပကကို ခြင့္ေတာင္းျပီး ေစတီအေပၚအထပ္က ဘုရားခန္းကိုတက္ျပီး ဘုရား၀တ္ျပဳလို႔ရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ က်မတို႔ကေတာ့ မတက္ခဲ့ရပါဘူး။

အခုလက္ရွိျမင္ေတြ႔ရတဲ့ ၁၁ ရာစုလက္ရာ ေက်ာက္သားေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ မဟာေဗာဓိ ေစတီကေတာ့ အေသာကမင္းၾကီး တည္ထားခဲ့တဲ့ ေစတီေတာ္ကို ငံုျပီး ျပန္တည္ထားတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ေစတီပံုစံကေတာ့ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ ဂူေက်ာင္းပံုစံမ်ိဳးျဖစ္ျပီး ေစတီနံရံ လႈိဏ္ေပါက္ေတြမွာ ထိုင္ေတာ္မူ ဆင္းတုေတာ္ေတြ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။

ေက်ာက္သားေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အိႏၵိယမွာ က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ ေရွးေဟာင္းသာသနိက အေဆာက္အအံုေတြထဲမွာ အခိုင္မာဆံုးပဲလို႔ မဟာေဗာဓိ ေနရာကို သုေတသနျပဳ ျပင္ဆင္ခဲ့တဲ့ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ပညာရွင္ ဆာအလက္ဇႏၵား ကာနင္ဂန္ရဲ႕ မွတ္တမ္းမ်ားမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေစတီကေန ထြက္လာျပီး လက္ယာရစ္ ပတ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေစတီအေနာက္ကပ္လ်က္မွာ ဘုရားပြင့္ခဲ့တဲ့ မဟာေဗာဓိပင္ကို ေရာက္ပါတယ္။ မဟာေဗာဓိပင္ေအာက္ အေရာက္မွာေတာ့ ရင္ျပင္ေတာ္ အျခားေနရာေတြနဲ႔ မတူပဲ ေအးခ်မ္းလွပါတယ္။

ေရႊ၀ါေရာင္ သံတိုင္ေတြ ကာရံထားတဲ့ ေဗာဓိပင္ေအာက္၊ ဗုဒၶျမတ္စြာ ၇ ရက္ သီတင္းသံုးခဲဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ ပလႅင္တခုလုပ္ထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ အဲဒီေနရာမွာ အကာရံေတြ မရွိေတာ့ ဘုရားဖူးေတြဟာ ပလႅင္နဲ႔ မဟာေဗာဓိပင္ကို လက္နဲ႔ တို႔ထိ ပူေဇာ္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ိဳ႕ ဘုရားဖူးေတြဟာ ပလႅင္ေပၚ တက္ထိုင္တာေတြ မဟာေဗာဓိပင္ကို မီးပူေဇာ္တာေတြနဲ႔ လက္ေတြနဲ႔ တို႔ထိတာေတြ၊ ေညာင္ပင္ေျခရင္းက သဲေတြကို ေကာ္ယူယူသြားတာေတြ၊ မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ရဲ႔ အရြက္အကိုင္းေတြကို ခ်ိဳးယူခူးယူတာေတြ ရွိတာေၾကာင့္ အခုလို အကာရံေတြ လုပ္လိုက္ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဘုရားပြင့္ခဲ့တာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင့္ငါးရာေက်ာ္ကဆိုေတာ့ ဒီေဗာဓိေညာင္ပင္ဟာ အပင္အၾကီးၾကီး ျဖစ္ေနသင့္ေပမယ့္ အပင္က ထင္ထားတာထက္ငယ္ေနပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရတာ အေၾကာင္းရင္းေတြက စိတ္၀င္စားဖို႔ ေကာင္းလွပါတယ္။

အေသာကမင္းၾကီးဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျဖစ္လာျပီးတဲ့ေနာက္မွာ မဟာေဗာဓိပင္ရဲ႕ ေတာင္ဖက္ျခမ္းအကိုင္းကို ျဖတ္ေတာက္ျပီး သီဟိုဠ္ကၽြန္းက ေဒ၀ါနံ ပီယတိႆမင္းဆီကို ပို႔လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီေတာင္ဖက္ပိုင္းကိုင္းကို ဒကၡိဏသာခါလို႔ သိၾကပါတယ္။ အဲလိုျဖတ္ေတာက္လိုက္ေပမယ့္ မဟာေဗာဓိပင္က ကိုင္းဟာ မူလအတိုင္းျပန္ေပါက္လာတာကို ေတြ႔ရလို႔ အေသာက မင္းၾကီးဟာ ေဗာဓိပင္တန္ခိုး ၾကီးမားတာကို ျမင္လို႔ မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ကို မၾကာခဏ သြားပူေဇာ္ျပီး တရားအားထုတ္တာပါတယ္။

ဒါကို မလိုလားတဲ့ မိဖုရားငယ္ တိႆရကၡာဟာ ပရိယာရ္နဲ႔ မင္းၾကီးကို နယ္ျခားမွာ သူပုန္ေတြ ေသာင္းက်န္းေနတာ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ေျခမႈန္းမွ ျဖစ္မယ္ဆိုျပီး ေနျပည္ေတာ္ျပင္ပကို ထြက္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ျပီးခါမွ ေဗာဓိေညာင္ပင္ကို ခုတ္ပစ္လိုက္တာ အငုတ္ပဲ က်န္ပါေတာ့တယ့္။ အေသာကမင္းၾကီးဟာ သူပုန္ေတြကို မေတြ႔တာေၾကာင့္ နန္းေတာ္ကို ျပန္ေရာက္လာေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ေညာင္ပင္ဆီကို သြားတဲ့အခါမွာ ေညာင္ပင္ အငုတ္ကိုပဲ ေတြ႔ရေတာ့ ေညာင္ငုတ္ကို ႏြားႏို႔ေတြနဲ႔ေလာင္းျပီးေတာ့ အဓိဌာန္ ျပဳလိုက္ရာက မူလအတိုင္း ေညာင္ပင္ အသစ္တပင္ ေပါက္လာေတာ့ ပိုမိုသဒၶါထက္သန္လာျပီး အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွာ အုတ္တံတိုင္း ကာျပီး ေစာင့္ေရွာက္ထားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေနာက္တၾကိမ္ကေတာ့ ဘဂၤလားျပည္နယ္အလယ္ပိုင္းက ရွီ၀ဘုရင္ ဆာဆကၤာဟာ ေဗာဓိပင္ကို အျမစ္ကေနတူးျပီး မီး႐ွိဳ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို မဂဓဘုရင္ ပူရဏဗာရ္မာန္က ျပန္လည္စိုက္ခဲ့ေပမယ့္ ရွီ၀ဘုရင္က ေနာက္တေခါက္ မီးထပ္႐ွိဳ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဒီတေခါက္မွာေတာ့ မဂဓဘုရင္ဟာ ေဗာဓိပင္ကို ျပန္စိုက္ျပီးေတာ့ ေနာက္တခါ မဖ်က္ဆီးႏိုင္ေတာ့ေအာင္ အုတ္ရိုးေတြ ခတ္ျပီး ထားျပန္တယ္။ (ေနာင္အခါ မဟာေဗာဓိေနရာကို ေရွးေဟာင္းသုေတသနက ျပန္တူးေဖာ္တဲ့အခါမွာ ဘီစီ ၁ ရာစုေလာက္တုန္းက အုတ္ေတြနဲ႔ အုတ္ရိုးေတြကိုေတြ႔ရတယ္လို႔ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ ရွိပါတယ္)

မူဆလင္ဘာသာ၀င္ျဖစ္တဲ့ မဂိုလ္မင္းေတြဟာ အိႏိၵယျပည္ကို စစ္ေအာင္ႏိုင္ျပီး ပါလအင္ပါယာကို တည္ေထာင္ခ်ိန္၊ မူစလင္နဲ႔ ဟိႏၵဴဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းေတြ ျဖစ္လာတဲ့ ၁၁ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွာေတာ့ အေသာကမင္းၾကီး တည္ထားခဲ့တဲ့ မဟာေဗာဓိ ေစတီေတာ္နဲ႔ ေဗာဓိေညာင္ပင္ဟာလည္း အျခားေသာ သာသနိက အေဆာက္အအံုေတြနဲ႔အတူ မီးရွိဳ႕ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရျပီး သစ္ပင္ျခံဳပင္ေတြ ေအာက္မွာ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ျပီး အိႏိၵယမွာ ဗုဒၶဘာသာဟာ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါး ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။

ပါလ အင္ပါယာ လက္ေအာက္ရွိေနတုန္းမွာပဲ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာဟာ အိႏၵိယမွာ ထြန္းကားလာပါတယ္။ ၁၇ ရာစုမွာေတာ့ ပါလ အင္ပါယာ က်ဆံုးျပီး ဟိႏၵဴ စီန ေခတ္ကို ေရာက္လာခ်ိန္မွာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ ျပန္လည္ သက္၀င္လာပါတယ္။ ၁၇၂၇ မွာေတာ့ ဟိႏၵဴ ဘုန္းၾကီး မဟန္႔ဂီရိရဲ႕ ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ေတြက မဟာေဗာဓိ ေနရာ တ၀ိုက္ကို အပိုင္စား ရခဲ့ျပီး မဟာေဗာဓိပင္နဲ႔ အပ်က္အစီးေတြကို ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ၁၈၇၆ ေရာက္ေတာ့ ေလမုန္တိုင္းဒဏ္ေၾကာင့္ မဟာေဗာဓိပင္ ဟာ ေနာက္ထပ္ ျပိဳလဲျပန္ပါတယ္။ ဟိႏၵဴဘုန္းၾကီးေတြကပဲ အခုလက္ရွိဖူးေမ်ာ္ေနရတဲ့ မဟာေဗာဓိပင္ပ်ိဳတပင္ကို ထပ္စိုက္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အျခားသမိုင္းတခုကလည္း အဂၤလိပ္ေတြ အိႏၵိယကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ကာလ ၁၈၈၀ ခုႏွစ္မ်ားတုန္းက ေရွးေဟာင္းသုေတသန ပညာရွင္ ဆာအလက္ဇႏၵား ကာနင္ဂန္က မဟာေဗာဓိ ေျမေနရာကို ျပန္လည္တူးေဖာ္ရွာေဖြျပီးေတာ့ ေဗာဓိပင္ကို ျပန္စိုက္ေစခဲ့တယ္လို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။

အခုေနာက္ပိုင္းမွာလည္း မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ၾကီးဟာ ပိုးေတြက်တဲ့ဒဏ္နဲ႔ ရာသီဥတုဒဏ္ေတြေၾကာင့္ အကိုင္းေတြ က်ိဳးပ်က္တာေတြ ရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခုလက္ရွိမွာေတာ့ ဂ်ပန္ ဘာသာေရးအဖြဲ႔က ဒီမဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ကို ေဆးေတြ ထိုးေပးတာေတြနဲ႔ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

မဟာေဗာဓိပင္ေအာက္မွာ လာျပီး တရားအားထုတ္တဲ့ ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ ထုိင္း၊ တိဘက္ စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက သံဃာေတာ္ေတြ သီလရွင္ေတြ လူပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြကိုလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။

မဟာေဗာဓိပင္ရဲ႕ေတာင္ဖက္ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွာေတာ့ တဖုႆနဲ႔ ဘလႅိက လွည္းကုန္သည္ညီေနာင္ကို ဆံေတာ္ ၈ ဆူ ေပးခဲ့တဲ့ လင္းလြန္းပင္ရွိပါတယ္။ သတၱမ သတၱဟ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလင္းလြန္းပင္ကိုေတာ့ ၁၉၇၃ မွာမွ ေျမတိုင္း၀န္ခ်ဳပ္ ဗိုလ္မွဴးၾကီး လွေအာင္ဆိုသူက လွဴဒါန္းစိုက္ပ်ိဳးထားခဲ့တာလို႔ သိရပါတယ္။


အဲဒီကေန ေတာင္ဖက္ဆက္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မုဥၥလိႏၵာအိုင္ကိုေရာက္ပါတယ္။ ဆဌမ သတၱဟ ပါ။ စိမ္းလဲ့ေနတဲ့ ေရကန္အလယ္မွာေတာ့ မုဥၥလိႏၵာနဂါးက ဗုဒၶကို မိုးေရမိုးထားဟန္ နဂါးရံုဘုရား ျပဳလုပ္ထားပါတယ္။

မဟာေဗာဓိပင္ဖက္ လက္ယာရစ္အတုိင္း ျပန္လွည့္လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဗုဒၶျမတ္စြာ စၾကၤၾကြခ်ီတဲ့ ေနရာကို အထိမ္းအမွတ္လုပ္ထားတဲ့ ၾကာပြင့္ အုတ္ေစတီေလးေတြကို ေတြ႔ရမွာပါ။ ရတနာ စကၤမ ေစတီ (တတိယ သတၱဟ) ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေနရာကေန အုတ္ေလွကား အဆင့္ေလးေတြကိုတက္သြားမယ္ဆိုရင္ျဖင့္ အဘိဓမၼာတရား ဆင္ျခင္တဲ့ ရတနာဃရ ေစတီေနရာ အုတ္တိုက္ေက်ာင္းေဆာင္ကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ဘုရားဖူးေတြဟာ ပဌာန္းေဒသနာေတာ္ ရြတ္ဖတ္ေလ့ရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါဟာ စတုတၳ သတၱဟပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မဟာေဗာဓိ ပရ၀ုဏ္ကို အိႏိၵယ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈထိန္းသိမ္းေရး ဌာနက ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္ထားျပီးေတာ့ UNESCO က သတ္မွတ္ထားတဲ့ ကမၻာ့ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ား စာရင္း၀င္ေနရာတခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ လူေပါင္းစံုနဲ႔ ရႈပ္ေထြးစည္ကားေနတဲ့ မဟာေဗာဓိေနရာ ပတ္၀န္းက်င္ကို ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမလို႔ သတ္မွတ္ဖို႔ ျပဳလုပ္ထားေပမယ့္ အဲဒီေဒသမွာေနတဲ့ သူေတြရဲ႕ စီးပြားေရး လူမႈေရး ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြ ရွိလာမွာမို႔ ဘုရား ပရ၀ုဏ္ေနရာကိုပဲ သတ္မွတ္ထားတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

က်မတို႔ မဟာေဗာဓိ ပရ၀ုဏ္က ထြက္လာခ်ိန္မွာေတာ့ ေန၀င္ျပီျဖစ္ေပမယ့္ အပူေငြ႕ကေတာ့ က်န္ေနပါေသးတယ္။ ၀င္းထဲမွာေတာ့ ဘုရားဖူးေတြ မ်ားလာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။

ဒီေနာက္မွာေတာ့ ဘုရားေလာင္းက ဘုရားျဖစ္မျဖစ္ ၾကိဳတင္သိရေအာင္ အဓိဌာန္ျပဳ ေရႊခြက္ေမွ်ာခဲ့တဲ့ ေနရဥၥရာျမစ္ဆီကို သြားေလ့လာခဲ့ပါတယ္။

(ဆက္ပါအံုးမယ္)

မာန္
………………………………………………………………..

အညာေႏြတမာေျမ